لکنت زبان یکی از رایج‌ترین اختلالات گفتاری در کودکان است که معمولاً در سنین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی، همزمان با رشد سریع واژگان و شروع جمله‌سازی، خود را نشان می‌دهد. این اختلال، که به‌عنوان نشانه‌های اولیه لکنت زبان در کودکان شناخته می‌شود، ممکن است باعث نگرانی والدین شود، اما در بسیاری از موارد، این مرحله کاملاً طبیعی است و با گذشت زمان بهبود می‌یابد. در این مقاله، به بررسی دلایل لکنت زبان، نشانه‌های آن، و روش‌های مؤثر برای کمک به کودکان دارای لکنت می‌پردازیم.

دلایل لکنت زبان در کودکان

کارشناسان معتقدند که عوامل مختلفی می‌توانند منجر به لکنت زبان در کودکان شوند. برخی از این دلایل عبارتند از:

• ژنتیک: حدود ۶۰ درصد از کودکانی که لکنت زبان دارند، یکی از اعضای نزدیک خانواده آن‌ها نیز سابقه این اختلال را داشته‌اند.
• مشکلات زبانی و گفتاری دیگر: تأخیر در رشد گفتاری یا سایر اختلالات زبانی می‌توانند باعث لکنت زبان شوند.
• تفاوت‌های پردازش زبانی در مغز: در کودکان دارای لکنت، زبان در بخش‌های مختلف مغز پردازش می‌شود و ممکن است تعامل بین مغز و عضلات گفتاری با مشکل مواجه شود.
• سطح بالای فعالیت یا سرعت زیاد در حرف زدن: کودکانی که سریع صحبت می‌کنند یا بیش‌ازحد فعال هستند، بیشتر در معرض لکنت زبان قرار می‌گیرند.

نشانه‌های اولیه لکنت زبان در کودکان

نشانه‌های اولیه لکنت زبان معمولاً بین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی ظاهر می‌شوند. در این دوره، کودک شروع به استفاده از کلمات جدید و جمله‌سازی می‌کند، اما ممکن است در بیان برخی کلمات یا جملات دچار مشکل شود. برخی از رایج‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:

• تکرار بخش‌هایی از کلمات یا جملات
• کشیدن صداها یا کلمات
• ایجاد وقفه در جریان صحبت
• تولید صداهای اضافی به‌جای بخش‌هایی از کلمات

در بسیاری از موارد، این نشانه‌ها موقتی هستند و تا سن ۵ سالگی به‌طور خودبه‌خود از بین می‌روند. با این حال، اگر لکنت زبان کودک بیش از ۶ ماه ادامه یابد یا با حرکات بدن و صورت همراه باشد، بهتر است به یک متخصص گفتار درمانی مراجعه کنید.

لکنت زبان در سال‌های مدرسه

با ورود کودکان به مدرسه و تقویت مهارت‌های ارتباطی، لکنت زبان در بسیاری از آن‌ها کاهش می‌یابد. با این حال، برخی کودکان ممکن است همچنان با این مشکل مواجه باشند. در این سن، کودک به‌طور کامل از لکنت خود آگاه است و ممکن است از آن خجالت بکشد. همکلاسی‌ها نیز ممکن است متوجه این مشکل شوند و کودک را مورد آزار قرار دهند.

در چنین شرایطی، بهتر است با معلم کودک صحبت کنید و از او بخواهید از ایجاد موقعیت‌های استرس‌زا برای کودک اجتناب کند. همچنین، می‌توانید با دوستان کودک صحبت کنید و آن‌ها را از شرایط او آگاه سازید تا از آزار و اذیت کودک جلوگیری شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر کودک شما پس از ۵ سالگی همچنان دچار لکنت زبان است، بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید. در موارد زیر، مراجعه به گفتار درمانگر ضروری است:

• تکرار کل کلمات یا جملات برای کودک سخت شود.
• تکرار صداها و بخش‌ها بیش‌ازحد افزایش یابد.
• کودک کلمات را بیش‌ازحد بکشد.
• صحبت کردن برای کودک بسیار سخت و محدود شود.
• حرکات غیرطبیعی در عضلات صورت مشاهده شود.
• کودک از موقعیت‌هایی که نیاز به صحبت کردن دارد، اجتناب کند.
• کودک کلمات را از ترس لکنت زبان تغییر دهد.

در صورت ادامه نگرانی بیش از ۶ ماه، بسیاری از مدارس نیز خدمات تست و درمان لکنت زبان را ارائه می‌دهند.

راهکارهایی برای کمک به کودکان دارای لکنت

والدین می‌توانند با رعایت برخی نکات ساده، به بهبود گفتار کودک خود کمک کنند:

• فضای آرامش‌بخش ایجاد کنید: محیط خانه را آرام و بدون استرس نگه دارید.
• صحبت کردن را لذت‌بخش کنید: از کودک نخواهید که کاملاً درست و دقیق صحبت کند.
• وعده‌های غذایی خانوادگی را به فرصتی برای گفتگو تبدیل کنید: در این زمان‌ها، از عوامل حواس‌پرتی مانند تلویزیون اجتناب کنید.
• انتقاد نکنید: از تصحیح مداوم کلمات و جملات کودک خودداری کنید.
• تماس چشمی را حفظ کنید: هنگام صحبت با کودک، تماس چشمی برقرار کنید و ناراحتی خود را نشان ندهید.
• آرام و واضح صحبت کنید: با کودک خود آرام و شمرده صحبت کنید تا الگوی مناسبی برای او باشید.
• به کودک زمان دهید: وسط حرف کودک نپرید و به او فرصت دهید تا جملات خود را کامل کند.

نتیجه‌گیری

نشانه‌های اولیه لکنت زبان در کودکان معمولاً بین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی ظاهر می‌شوند و در بسیاری از موارد، تا ۵ سالگی به‌طور خودبه‌خود بهبود می‌یابند. با این حال، اگر لکنت زبان کودک ادامه‌دار یا شدید باشد، مراجعه به یک متخصص گفتار درمانی ضروری است. والدین نیز می‌توانند با ایجاد محیطی آرام و حمایت‌گر، به بهبود گفتار کودک خود کمک کنند. با صبر و همراهی، بسیاری از کودکان می‌توانند بر این اختلال غلبه کنند و مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت نمایند.