ریاضی و دانش‌آموزان: بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد و نیاز به نگاهی چند وجهی

بسیاری از دانش‌آموزان در درس ریاضی با چالش مواجه هستند، درسی که در تمام نظام‌های آموزشی جهان از اهمیت بالایی برخوردار است و فهم آن برای درک پدیده‌های مختلف اقتصادی، فناورانه و اجتماعی ضروری است. با وجود شناخته شدن این اهمیت در ایران، نتایج آزمون‌های بین‌المللی مانند تیمز (TIMSS) از سال ۱۹۹۵ تاکنون، همواره عملکرد ریاضی دانش‌آموزان ایرانی را پایین‌تر از میانگین جهانی نشان داده است، که حاکی از ریشه‌دار بودن این ضعف است.

به منظور بررسی علمی این معضل، نرگس یافتیان، دانشیار گروه ریاضی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، و همکارش با استفاده از روش “فراترکیب” (ترکیب نتایج پژوهش‌های پیشین)، تحقیقی جامع انجام دادند. آن‌ها با مرور مقالات علمی، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دکتری منتشر شده بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴، به این نتیجه رسیدند که عملکرد ریاضی دانش‌آموزان تنها به توانایی فردی محدود نمی‌شود، بلکه تحت تأثیر پنج دسته عامل اصلی قرار دارد.

ویژگی‌های فردی دانش‌آموز (مانند انگیزه، علاقه، اعتمادبه‌نفس)، شرایط خانوادگی، مسائل اجتماعی، کیفیت آموزش، و آسیب‌های محیطی و روانی (مانند اضطراب و بیماری). این عوامل به شدت به هم وابسته هستند و نمی‌توان آن‌ها را جداگانه بررسی کرد. نتایج این پژوهش که در «دوفصلنامه رویکردهای نوین آموزشی» دانشگاه اصفهان منتشر شده، راهنمایی ارزشمند برای معلمان، خانواده‌ها و مسئولان آموزش و پرورش فراهم می‌آورد و تأکید می‌کند که برای ارتقاء عملکرد ریاضی دانش‌آموزان، باید به تمامی جوانب زندگی آن‌ها، از جمله روان و محیط، توجه شود.