عنوان درس: بازی با دوستان
در تم ۶ ریاضی اول ابتدایی، دانش‌آموزان در قالب بازی و تعامل با دوستان خود، با مجموعه‌ای از مفاهیم پایه‌ای ریاضی آشنا می‌شوند.
این تم به‌صورت کامل در کتاب آموزش داده شده و هدف آن، پیوند دادن یادگیری ریاضی با تجربه‌های واقعی زندگی روزمره کودکان است.

در این درس، یادگیری ریاضی از طریق بازی، کار با چینه، الگو‌سازی، پازل‌های دو و سه‌بعدی و فعالیت‌های گروهی انجام می‌شود.
تمرکز اصلی این تم، بر رشد مهارت‌های شناختی و اجتماعی دانش‌آموز است تا در کنار یادگیری ریاضی، مفاهیمی چون دوستی، همکاری و رفتار صحیح در جمع را بیاموزد.

توضیحات مربوط به تدریس تم 6 ریاضی پایه اول دبستان را ادامه مطالعه نمایید.

مفاهیم اصلی تم 6 ریاضی پایه اول

در تم ششم ریاضی پایه اول ابتدایی، مفاهیم زیر آموزش داده می‌شوند:

• جهت‌ها و موقعیت‌ها: چپ، راست، جلو، پشت، وسط، کنار، بین

• ردیف و ستون: تشخیص موقعیت در جدول و آرایش منظم اشیا

• ترتیب عددی: اول تا پنجم

• کار با اشکال هندسی: تشخیص و ساخت شکل‌های متقارن و غیرمتقارن

• الگوهای تکرارشونده: شطرنجی، رنگی، و شکلی

مهارت‌هایی که در تم ۶ تقویت می‌شوند

تم ۶ علاوه بر آموزش مفاهیم ریاضی، مهارت‌های متنوعی را در دانش‌آموزان پرورش می‌دهد:

• بازی و ساخت با چینه‌ها و مهره‌ها

• انجام الگو‌سازی‌های ساده و ترکیبی

• کار با پازل‌های دو‌بعدی و سه‌بعدی

• ساخت کاردستی‌های ریاضی و هندسی

• افزایش تمرکز، هماهنگی چشم و دست

• درک مفاهیم تقارن و نظم در طبیعت

نگرش‌ها و ارزش‌های آموزشی در این درس

۱. ریاضی، بخشی از طبیعت و زندگی روزمره است و باید از محیط پیرامون آموخته شود.
۲. اعداد در جهان واقعی حضور دارند و زبان مشترک طبیعت‌اند.
۳. یادگیری ریاضی باید همراه با تجربه، مشاهده، و بازی باشد.
۴. دانش‌آموزان یاد می‌گیرند در کنار هم و با همکاری به حل مسئله بپردازند.

تأثیرات شناختی تم ۶ بر رشد ذهنی کودک

• پرورش تفکر هندسی و تصویری

• تقویت مهارت مدل‌سازی مفاهیم ریاضی

• آموزش رفتار صحیح اجتماعی در گروه

• شناخت بهتر دوستان، همکاری و احترام متقابل

• ایجاد رفتارهای منظم و هدفمند در بازی و یادگیری

تم شناختی: مفهوم “دوست”

در این تم، مفهوم دوستی و کار گروهی محور اصلی آموزش است.
معلم می‌تواند درباره‌ی موضوعاتی مانند آداب دوست‌یابی، مراقبت از دوستان، کمک متقابل و همکاری در گروه با دانش‌آموزان گفت‌وگو کند.
این گفتگوها به شکل داستان‌گویی و فعالیت‌های مشارکتی انجام می‌شود تا کودکان در کنار یادگیری ریاضی، رفتار اجتماعی صحیح را نیز تمرین کنند.

ارتباط تم ۶ با فعالیت‌های کتاب

در این بخش، دانش‌آموز با ترکیب بازی و کار عملی، مفاهیم ریاضی را در موقعیت‌های مختلف تجربه می‌کند:

1. ساخت لوحه و داستان‌سازی: خلق داستانی کوتاه درباره بازی با دوستان.

2. کار با مهره و چینه: شمارش و انتقال مهره‌ها برای درک جمع و تفریق.

3. تمرین انتقال: از دستی که تعداد بیشتری دارد به دست دیگر منتقل کرده و تفاوت را محاسبه کند.

4. بحث درباره نظم و تمیزی: گفت‌وگو درباره‌ی مرتب بودن وسایل شخصی.

5. تشویق به کار گروهی: بازی‌های دسته‌جمعی و همکاری.

6. مقایسه تعداد: تطبیق تعداد صندلی‌ها با تعداد دانش‌آموزان.

اهداف آموزشی صفحات ۳۷ تا ۴۲ کتاب

🔹 صفحه ۳۷ – مفهوم جمع و ترکیب با چینه

• درک جمع به‌صورت عینی با چینه‌ها

• نمایش جمع با انگشتان و رنگ‌ها

• تمرین عملی انتقال از یک دست به دست دیگر

روش تدریس:
با استفاده از دو رنگ مختلف چینه، دانش‌آموز دو دسته عددی (مثلاً ۲ و ۳) می‌سازد، سپس آن‌ها را روی هم قرار داده و حاصل را می‌شمارد.
این روش درک ترکیب و جمع را از حالت ذهنی به حالت دیداری و لمسی تبدیل می‌کند.

نکات آموزشی:

• رنگ‌کردن از پایین به بالا برای نظم در نمایش جمع

• استفاده از دو رنگ برای درک مفهوم “ترکیب”

• انجام فعالیت با چینه برای دانش‌آموزان دست‌ورز

صفحه ۳۸ – درک مفهوم تفریق مقدماتی

• نمایش کم شدن با بستن انگشتان یا برداشتن چینه‌ها

• تشخیص تعداد باقی‌مانده

• آماده‌سازی برای یادگیری نماد تفریق

روش تدریس:
تعدادی چینه یا شیء (کمتر از ۵) روی میز قرار دهید، سپس از کودک بخواهید تعدادی از آن‌ها را حذف کند و باقی‌مانده را نشان دهد.

نکات آموزشی:

• عددها نباید بیشتر از ۵ باشند

• هدف، درک مفهوم “کم شدن” است، نه یادگیری نماد “−”

• دانش‌آموز باید نتیجه را با چوب‌خط یا انگشتان نشان دهد

صفحه ۳۹ – آموزش الگو و تکرار

• تشخیص الگوهای شطرنجی و تکرارشونده

• ادامه دادن الگو با رنگ‌ها یا شکل‌ها

• بیان قانون الگو به‌صورت کلامی

روش تدریس:
با مدادهای رنگی یا چینه، الگوهای ساده بسازید (مثلاً قرمز، آبی، قرمز، آبی…) و از کودک بخواهید ادامه دهد.
همچنین، الگوهای محیطی مانند طرح فرش یا کاشی را بررسی کنید.

نکات آموزشی:

• توجه به فاصله بین اشکال

• ترسیم الگو روی کاغذ شطرنجی

• تقویت بیان کلامی و کشف قانون الگو

صفحه ۴۰ – تمرین تفریق با چوب‌خط و چینه

• نمایش کم شدن با چینه و چوب‌خط

• بیان تفریق به صورت جمله کلامی

• رشد درک بصری از مفهوم باقی‌مانده

روش تدریس:
مثلاً از ۵ چینه، ۲ عدد را بردارید و از دانش‌آموز بخواهید بگوید چند تا مانده.
سپس همین کار را با رنگ‌کردن انجام دهد.

نکات آموزشی:

• استفاده از رنگ و چوب‌خط برای نمایش تفریق

• بیان جمله‌ای ساده: «از ۵ تا چینه سبز، ۲ تا برداشتیم، ۳ تا ماند.»

صفحه ۴۱ – داستان‌سازی ریاضی

• ارتباط دادن مفاهیم ریاضی با موقعیت‌های زندگی

• استفاده از شمارش، جمع و تفریق در داستان

• رشد خلاقیت و تخیل دانش‌آموز

روش تدریس:
داستانی درباره‌ی بازی یا موقعیتی روزمره بسازید (مثلاً چند کودک سوار اتوبوس می‌شوند و چند نفر پیاده می‌شوند) و از دانش‌آموز بخواهید ادامه داستان را بیان کند.

نکات آموزشی:

• تمرکز بر کاربرد عدد در داستان

• اجازه‌ی آزادی خلاقیت در روایت

• طرح مسئله بر اساس تصویر صفحه‌ی کتاب

صفحه ۴۲ – آشنایی با مفهوم تقارن

• درک مفهوم تقارن در اشکال هندسی

• کار با شابلون و تا زدن کاغذ

• تشخیص شکل‌های متقارن در محیط

روش تدریس:
از دانش‌آموز بخواهید با شابلون شکل‌هایی مانند مثلث یا مربع رسم کند و با تا کردن کاغذ، قرینه‌ی آن را بیابد.
سپس با مشاهده‌ی محیط (مثلاً پنجره‌ها، درها، میزها)، شکل‌های متقارن را تشخیص دهد.

نکات آموزشی:

• استفاده از هر نوع شابلون آموزشی

• تمرکز بر تشخیص قرینه نسبت به خط تا

• تمرین بیشتر برای شکل مثلث

جمع‌بندی تدریس تم 6 ریاضی – بازی با دوستان

تم ششم ریاضی پایه اول ابتدایی با محوریت «بازی با دوستان»، یکی از جذاب‌ترین و کاربردی‌ترین تم‌های کتاب است.
در این درس، کودک با بازی، رنگ، داستان و کار گروهی مفاهیم بنیادی ریاضی را تجربه می‌کند.
هدف نهایی این تم، ایجاد ارتباط عمیق میان ریاضی، طبیعت و روابط انسانی است تا دانش‌آموز ریاضی را نه‌تنها به‌عنوان یک درس، بلکه به‌عنوان زبانی برای فهم جهان اطراف خود بیاموزد.