بسیاری از نظام‌های آموزشی موفق جهان، شیوه‌های توصیفی و فرایندی را جایگزین امتحانات سنتی کرده‌اند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. در زیر نگاهی به نحوه ارزشیابی دانش آموزان در مدارس ابتدایی جهان می اندازیم

⬅️ ایران: ارزشیابی توصیفی در مقطع ابتدایی؛ بدون نمره عددی؛ تمرکز بر بازخورد معلم، مشاهده روند یادگیری، و گزارش عملکرد.
⬅️ فنلاند: بدون آزمون رسمی؛ ارزیابی توصیفی و خودارزیابی مستمر.
⬅️ سوئد: توصیفی + آزمون‌های ملی پایه سوم و ششم.
⬅️ آلمان: سال‌های اول بدون نمره؛ سپس تدریجی عددی می‌شود.
⬅️ انگلستان: آزمون ملی (SATs) + ارزیابی معلم.
⬅️ فرانسه: گزارش‌های توصیفی مرحله‌ای.
⬅️ ایتالیا: ترکیب نمره و توصیفی.
⬅️ اسپانیا: ارزیابی‌های توصیفی و کیفی.
⬅️ دانمارک: ارزیابی رشد محور و بدون استرس آزمون.
⬅️ کانادا: پروژه‌محور، آزمون، توصیف فرایند.
⬅️ آمریکا: آزمون‌های ایالتی + فعالیت‌محور.
⬅️ امارات: آزمون، پروژه، و ارزیابی معلم‌محور.
⬅️ چین: ارزیابی استاندارد + فرایندی.
⬅️ ژاپن: نمره‌دهی + مشاهده عملکرد.
⬅️ کره جنوبی: ترکیبی از ارزیابی رسمی و فرایندی.
⬅️ سنگاپور: آزمون + خودارزیابی و ارزیابی معلم.

🟠در ده‌ها کشور جهان – از ایران تا فنلاند – نمره عددی دیگر ملاک اصلی پیشرفت دانش‌آموز نیست. هدف، رشد همه‌جانبه‌ کودک است؛ نه صرفاً حفظ اطلاعات و رقابت عددی.