وبلاگ
در این مطلب از سایت دکتر سمیه روحی، ما به صورت کامل به آموزش نگاره 8 کلاس اول دبستان میپردازیم.
درس نگاره ۸ با عنوان «چه دنیای قشنگی!» در کتاب فارسی اول دبستان ارائه شده است. این نگاره دانشآموز را با دنیای حیوانات، زیستگاه آنها، تفاوت بین حیوانات اهلی و وحشی، و محیطهای زندگی آنها آشنا میکند. متن درسی، تصاویر همراه، فعالیتهای بخش و صداکشی، و پرسش و پاسخ، همگی ابزارهایی هستند که معلم میتواند برای تدریس این درس بهکار ببرد. این نگاره علاوه بر جنبهی یادگیری زبان و خواندن، هدف دارد مهارتهای شنیداری، بیان شفاهی، تفکیک صداها، بخش کردن واژهها و همچنین مفاهیم زیستمحیطی و اخلاقی را در دانشآموز پرورش دهد. من در ادامه، این مباحث را با گسترش بیشتر توضیح میدهم.
اهداف آموزش نگاره ۸
در این بخش، اهداف کلی و جزئی درس نگاره ۸ را مرور و گسترش میدهیم:
اهداف کلی
آشنایی دانشآموز با مفهوم باغوحش و محیط آن.
آشنایی با حیوانات وحشی و تفاوت آنها با حیوانات اهلی.
تقویت علاقه و همدلی نسبت به حیوانات.
شناخت زیستگاه حیوانات (جنگل، بیابان، دریا، کوهستان).
آموزش نکات ایمنی در بازدید از باغوحش (مثلاً نزدیک نشدن به قفس).
توجه به تنوّع حیوانات و پیام آن (قدرت خداوند، نظم در طبیعت).
تقویت مهارتهای زبانی: توانایی رسم خطوط منحنی، تلفظ کلیدواژهها (مثل خرگوش، خرس، پلنگ).
پرورش مهارت بخش کردن و صداکشی واژهها (برای آمادهسازی نوشتن املاء).
اهداف جزئی (مهارتها و مفاهیم)
دانشآموز بتواند تعریفی از باغوحش ارائه دهد.
تعدادی از حیواناتی که در باغوحش نگهداری میشوند را نام ببرد.
حیوانات را به دو دسته «اهلی» و «وحشی» تقسیم کند.
حیوانات اهلی و وحشی را مثال بزند.
غذای مورد علاقه حیوانات را برای هر گروه بیان کند.
تفاوت غذای حیوانات اهلی و وحشی را درک کند.
زیستگاه حیوانات را نام ببرد: بیابان، دریا، جنگل، کوهستان.
احساس خود را نسبت به نگهداری حیوانات در قفس بیان کند.
چند نکته ایمنی در باغوحش بگوید.
شکار حیوانات را نادرست بداند.
توانایی تلفظ کلیدواژهها و بخش کردن واژهها را تمرین کند.
اگر سؤال داشته باشد، بداند به چه منبعی مراجعه کند.
این اهداف بر اساس درسنامه نگاره ۸ بازنویسی شدهاند.
روش تدریس گامبهگام
در این بخش، یک الگوی پیشنهادی برای تدریس درس ارائه میکنم که میتوانید مطابق با شرایط کلاس، آن را تنظیم کنید.
۱. ارزشیابی از نگاره ۷
در شروع جلسه، با دانشآموزان درباره نگاره ۷ (درس قبلی) گفتوگو کنید:
سوالاتی مانند: «شغل اصلی مردم روستا چیست؟»؛ «چند کلمه که صدای اولشان (اُ) است بگو.»
تمرین بخش کردن و صداکشی واژهها.
هدف این بخش این است که دانشآموز، قبل از درس جدید، مهارت در تفکیک اجزای کلمه را کسب کرده باشد تا برای آموزش نشانهها آمادهتر شود. دانلود رایگان بیاموز+1
۲. معرفی نگاره ۸
تصویر درس را مقابل دیدگان دانشآموزان قرار دهید.
از آنان بخواهید با هم فکر کنند و درباره تصویر گفتوگو کنند. دانلود رایگان بیاموز
معلم هدایت میکند تا دانشآموزان آنچه میبینند بیان کنند: «این تصویر چه مکانی را نشان میدهد؟»، «در این مکان چه حیواناتی میبینی؟»
۳. فعالیت گروهی
کلاس را به گروههای کوچک تقسیم کنید.
هر گروه درباره تصویری در نگاره بحث کند: حیوانات، محیط، رابطه بین آنها.
سپس هر گروه نماینده انتخاب کند و یافتههای خود را بیان کند.
معلم به تلفظهای دانشآموزان توجه کند و اشکالات را تصحیح کند.
۴. آموزش مفاهیم کلیدی
تعریف باغوحش: جایی که حیوانات نگهداری میشوند تا مردم آنها را ببینند.
نام چند حیوان وحشی (شیر، پلنگ، گرگ) و چند حیوان اهلی (گاو، اسب، گوسفند) را بپرسید.
غذای غالب حیوانات اهلی: گیاهان (علف، برگ)؛ غذای غالب حیوانات وحشی: گوشت.
زیستگاهها را معرفی کنید: جنگل، بیابان، کوهستان، قطب، دریا.
احساسات دانشآموز را درباره حیوانات در قفس بپرسید: «اگر حیوانی در قفس باشد، چه احساسی داری؟»
۵. بخش و صداکشی واژهها
چند واژه کلیدی درس را انتخاب کنید: مثلاً «خرگوش»، «خرس»، «پلنگ».
واژه را بخش کنید، سپس صداکشی کنید:
خرگوش → خَـر + گوش. صداکشی { خـ + ـَ + ر } { گـ + و + ش }
پلنگ → پَـ + لـنگ. صداکشی { پـ + ـَ } { لـ + ـَ + نـ + گ }
از دانشآموزان بخواهید کلمات دیگری که صدای اول یا صدای آخرشان مشابه است بگویند. مثال: صدای اول «پـ» در پلنگ → پا، پدر، پول…
۶. فعالیت «ببین و بگو»
به تصاویر موجود در نگاره نگاه کنید: تصوراتی مانند بچهها در حال بازدید از باغوحش، فیل، میمون، خرگوش…
سؤال بپرسید: «در تصویر ۱ چه اتفاقی میافتد؟»، «تصویر ۳ چه حیوانی را نشان میدهد؟ چه کاری میکند؟»
هدف: تقویت بیان شفاهی و استفاده از جملات کامل.
۷. فعالیت «گوش کن و بگو»
پرسشهایی ساده مطرح کنید: «کدام یک از حیوانات علف میخورند؟»، «کدام حیوان شاخ دارد؟»
دانشآموزان بهصورت شفاهی پاسخ میدهند. این بخش هدفش تقویت شنیداری و ارتباط دانشآموز با مفاهیم است.
۸. فعالیت «بگرد و پیدا کن»
معلم نام حیواناتی را بگوید: میمون، پلنگ، فیل، خرگوش، شیر، شتر، خرس، گرگ.
دانشآموزان باید در تصاویر نگاره آنها را پیدا کنند یا علامت بزنند.
۹. جمعبندی و خروجی
خلاصهای از درس بگویید: «ما امروز با باغوحش، حیوانات وحشی و اهلی، زیستگاهها، تفاوت غذا و نکات ایمنی آشنا شدیم.»
یک یا چند دانشآموز بپرسید: «اگر به باغوحش بروی، چه کارهایی میکنی؟»
میتوانید از دانشآموزان بخواهید حیوان مورد علاقهشان را انتخاب کنند، چرا آن را دوست دارند، و صدایش را تقلید کنند.
۱۰. ارزیابی و تکلیف
یک کاربرگ ساده با واژه ها، بخش کردن و صداکشی، و نام حیوانات آماده کنید.
دانشآموزان در خانه درباره: «زندگی یک حیوان وحشی در زیستگاه طبیعیاش و باغوحش چه تفاوتی دارد؟» یک جمله بنویسند.
در جلسه بعد، بر اساس پاسخهای دانشآموزان، با آنها گفتوگو کنید.
نمونه کاربرگ نگاره 8
سوالات متداول (FAQ)
سؤال ۱: بخش و صداکشی چیست و چرا مهم است؟
پاسخ: بخش کردن واژه یعنی تقسیم یک واژه به اجزای آن (مثلاً خرگوش → خَـر + گوش). صداکشی یعنی تشخیص و کشیدن صدای هر بخش (مثلاً خـ + ـَ + ر). این مهارت به دانشآموز کمک میکند تا هنگام نوشتن و املا، اجزای کلمه را دقیقتر بشناسد و در آموزش نشانهها و املا دچار مشکل نشود.
سؤال ۲: چگونه میتوانم در کلاس این فعالیتها را جذابتر کنم؟
پاسخ: میتوانید از تصاویر بزرگ رنگی، کارت حیوانات، بازی گروهی و مسابقهی پیدا کردن حیوان در تصویر استفاده کنید. همچنین میتوانید دانشآموز را تشویق کنید صدای حیوان مورد علاقهاش را تقلید کند، یا نقش حیوانات را در نمایش بازی کند. استفاده از موسیقی آرام یا صداهای حیوانات هم به انگیزه بخشی کمک میکند.
سؤال ۳: اگر مدرسه یا نزدیکمان باغوحش ندارد، چهکار کنیم؟
پاسخ: میتوانید بهصورت مجازی یک «گردش تصوری» داشته باشید: ویدیو یا تصاویر باغوحش را نشان دهید، سپس بخواهید دانشآموزان درباره حیوانات آن فکر کنند. میتوانید از کتابخانه دیجیتال یا اینترنت تصاویر «باغوحش ایران» را آماده کنید و با دانشآموزان گفتوگو کنید. در کتاب درسی گفته شده است که «گردشی در اینترنت در باره وضعیت باغوحشهای ایران شما را متوجه منظورم میکند». دانلود رایگان بیاموز
سؤال ۴: بهترین زمان برای انجام فعالیت «ببین و بگو» و «گوش کن و بگو» کی است؟
پاسخ: این فعالیتها بهتر است بعد از معرفی تصویر و قبل از بخش و صداکشی انجام شود؛ یعنی وقتی دانشآموز با تصویر و مفهوم کلی آشنا شده، حالا بتواند درباره آن اظهار نظر کند («ببین و بگو») و سپس با شنیدن سوالات و تمرین شنیداری («گوش کن و بگو») آمادگی بیشتری برای بخش و صداکشی داشته باشد.
سؤال ۵: چگونه میتوان املا و نوشتن را با این نگاره تقویت کرد؟
پاسخ: بعد از تمرین بخش و صداکشی، تعدادی از واژههای کلیدی را بهصورت املا دهید. میتوانید واژهها را کوچک کنید (مثلاً «خرگوش»، «خرس»، «پلنگ»، «شتر») و از دانشآموز بخواهید آن را بنویسد، سپس آن را با بخششده بازبینی کند. همچنین میتوانید دانشآموزان زوجی کار کنند: یکی واژه را میگوید، دیگری آن را مینویسد، سپس بخش و صداکشی را بررسی میکنند.
برای دانلود کاربرگ های نگاره 8 کلاس اول به لینک های زیر مراجعه کنید: